کنترل کیفیت و ابزارهای مورد نیاز
by
مقدمه
کنترل کیفیت مبحثی بسیار زیبا در علم مدیریت می باشد که زیر مجموعه ای از TQM ( مدیریت کیفیت جامع ) می باشد . امروزه سازمانهای ارائه دهنده استانداردهای کنترل کیفیت با هدف حذف ضایعات ، رضایت مندی مشتری ، نظام مندی مدیریت ، انتفاع سازمان و در کل بهره وری همه جانبه پا به عرصه محیط سازمان و جامعه نهاده اند و با شعار مشتری مداری سازمان را به هدف والای رضایت مندی در همه جوانب راهنمائی می کنند .
کنترل کیفیت و مهندسی کیفیت
در مهندسی و تولید صنعتی، بخش کنترل کیفیت و مهندسی کیفیت به بخشی گفته می‌شود که به درست کردن روش‌هایی مشغول است تا کارخانه بتواند به‌وسیله آن روش‌ها از مرغوبیت و مشتری‌پسند بودن کالاهای تولیدی خود مطمئن گردد.
این روش‌ها و سیستم‌ها معمولاً با همکاری با دیگر رشته‌های مهندسی و بازرگانی طراحی می‌شوند.
یکسان بودن تقریبی برجسته کاری‌های ستون‌ها و دیوارهای تخت جمشید ، نیایشگاه های مصری و یونانی و دیگر سازه‌های باستانی نشانگر اینست که موضوع کنترل کیفیت از دیرباز نزد بشر وجود داشته است.
عمده بحث كنترل كيفيت مربوط به انجام نمونه گيري از محصولات ، بازرسي آن نمونه ها و تعمميم نتايج به كل انباشت محصول است كه بر اساس روش هاي آماري انجام مي گيرد . از ديگر روش هاي مورد استفاده در كنترل كيفيت ، كنترل فرايند توليد محصول به جاي كنترل محصول تهيه شده است كه با استفاده از روش هاي آماري مانند SPC و … انجام مي گيرد. مبحث كنترل كيفيت ، جايگاه ويژه اي در مباحث نظام هاي جامع مديريت كيفيت دارد.
ایزو ۹۰۰۰ به عنوان ابزاری برای رسیدن به مدیریت کیفیت جامع
TQM فني است براي مشاركت تك تك كارمندان و مديران درامور مربوط به سازمان . اين فن تغيير مهمي در فرهنگ سازمان مي دهد، كه اهداف ، آرمانها، طرز تفكر و رويه هاي موجود در آن سازمان را در بر مي گيرد.
تاکید عمده جنبش TQM بر این است که هر کارمند و مدیر پاسخگوی بهبود مداوم کیفیت خدمات و محصولات شرکت باشد تا خواسته های مشتریان تامین شود.
برای اجرای TQM می توان از روشهای بهبود که در زیر آمده در تمام سطوح سازمان بهره گرفت:
۱– کنترل فرآیند آماری
۲– مدیریت و کنترل پروژه
۳– کایزن
۴– ۵s
۵– ۶sigma
بايد خاطر نشان كرد كه يكي از دلايل شهرت TQM اثر بخشي در ژاپن و ديگر كشورهاي پيشرفته است. بنا بر گزارشهاي جوران و دمينگ اثر بخشي TQMدر هزينه هاي يك شركت مشهود است.
جوران عنوان مي كند كه در يك شركت برجسته با درآمد سالانه ي بالغ بر يك ميليون دلار، متوسط صرفه جويي هر پروژه TQM، سالانه بيش از صد هزار دلار است.
TQM جنبه هاي زيادي از عملكرد شركت را بهبود مي دهد و دو بعد مهم سازمان به نامهاي رهبري و مديريت نيروي انساني مؤثرترين جنبه هاي عملكرد بوده و توسط TQM بطور واضحي بهبود مي يابند.
مدیریت جامع کیفیت برای آموزش
مدیریت جامع کیفیت فرایندی است متمرکز بر روی مشتریها ،کیفیت محور،مبتنی بر حقایق (سنجش داده ها و روشهای آماری ) و متکی بر تیمها ،که برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان از طریق ارتقای مستمر فرایندها توسط مدیریت ارشد سازمان رهبری می شود.
TQM در متعالی ترین تعریف یک فلسفه ،در لطیف ترین معنی یک مفهوم در کاربردی ترین تعریف یک شیوه زندگی و در دنیای کسب و کار یک استراتژی مهم است جهت دستیابی به برتری در رقابت با دیگران.
TQM یک برنامه نیست که مثل برنامه هایی که در گذشته طراحی و اجرا شده اند شروع و پایانی داشته باشد.چیز دیگری نيست که در کنار وظایف کارکنان می باید انجام شود و برای دستیابی به اهداف معمولی به اجرا در نمی آید.TQM فقط توسط کارکنان قابل حصول نمی باشد .
ارزیابی یک سازمان به منظورشناسایی توان بالقوه وبالفعل درراستای موفقیت آنها دردسترسی به بازارهای جهانی و یا میزان تامین نیازمندیهای سهامداران انجام می شود. از آنجاییکه رهبری سازمان و نحوه مدیریت آن نقش بسیار ارزنده ای در دسترسی به موفقیت ها دارد.این نوع ارزیابی ها را ارزیابی مدیریتی نیز می نامند.
ارزیابی های مختلف که در کشورهای ژاپن ، امریکا و یا در سطح اروپا انجام می شود درقالب مدلهای ارزشیابی تشریح می شوند و برای این منظورمدل های دمینگ ژاپن ، مدل ماکروم بالدریج امریکا و مدل FFQM اروپا که ازمدلهای اجرایی T.Q.M هستند مورد بحث قرار می گیرد.این مدلها که پس از کارهای کارشناسی تهیه و تدوین شده اند،در واقع نقش یک استاندارد،همانند
استانداردهای ایزو۹۰۰۰ را ایفا می نمایند.با این تفاوت که استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ به صورت یک مدل اجرایی می باشند،درحالیکه مدل های فوق الذکرزمینه های تغییرفرهنگ،ارزشها و باورهای مدیران را فراهم می آورند و به لحاظ تاثیر عمیق آنان در عملیات زیر بنایی سازمان راه های
پشتیبانی ازمدلهای مدیریت جامع کیفیت را آموزش می دهند . مدیران می بایست قبل از هرگونه اقدامی در جهت استقرار T.Q.M از فرایندها و تلاشهای موردنیاز برای نیل به آن آگاهی یابند . مواردی که در این مدلها مورد ارزیابی قرار می گیرند،عبارتند از :
• نحوه هدایت سازمان برای نیل به اهداف خود
- نحوه جمع آوری اطلاعات و استفاده از آنها در نیل به اهداف سازمانی
• چگونگی توسعه نیروی انسانی سازمان
• درک سازمان ازنیازهاوانتظارات مشتریها وبرنامه ریزی برای جوابگویی به آن
• نحوه سازماندهی کارها در سازمان
• چگونگی ارزیابی سازمان از عملکرد خود
ارائه يک مدل برنامه ريزي خطي فازي در بکارگيري QFD
A Fuzzy Model for Exploiting Quality Function Deployment
تابع QFD يک ابزاري ثابت شده براي پيشرفت فرآيند و بهبود محصول جهت بيشينه سازي رضايت مشتري است. نداي مشتري (VOC) را به مشخصات فني و مهندسي (DRs) ترجمه مي کند. و DRs ها را براساس الزامات و خواسته هاي مشتري (CRs) اولويت بندي مي نمايد. به منظور ارائه روابط ميان الزامات مشتري و ويژگيهاي مهندسي محصول ، از روشهاي فازي استفاده مي شود.
مقايسه نمونه گیری پشت سر هم با نمونه گیری تصادفی در SPC
On sequential versus random sampling in statistical process control
نمودارهاي کنترل فرآیند آماری به صورت گسترده ای جهت استنتاج و استنباط در مورد سطح کیفیتی فرایند، مورد استفاده قرار مي گيرند. براي مثال، ما بوسیله نمونه گیری از قطعات یا محصولات تولید شده بوسیله یک ماشین در طول دوره های زمانی h، متوجه یک فرایند غیر قابل اطمینان می شویم و با استفاده از این اطلاعات، این فرض را تست می کنیم که آیا این ماشین در یک شرایط تحت کنترل باقی مانده است یا خیر؟ (واحد هاي زماني h به عنوان دوره بازرسي استفاده مي شوند).
هدف اصلي: بيان سهم مدل رضايتمندي Kano در يک بررسي موردي بهينه شده با استفاده از يک ارزيابي زنجيره اي مصرف کنندگان
Adaptive preference target: Contribution of Kano’s model of satisfaction for an optimized preference analysis using a sequential consumer test
مدل رضايتمندي Kano منجر به يک، نوع شناسي در مشخصات محصول مي شود تا مشخصاتي که منجر به رضايتمندي و هم عدم رضايتمندي مي شوند و آنهايي که منجر به عدم رضايتمندي مي شوند از هم تميز داده شوند.
در رابطه با اين مدل، يک روش شناسي انتخاب طرح توافقي را، پيشنهاد مي کنيم (APT). به منظور تشريح APT مربوط به يک قلم کالاي مشخص با استفاده از تست زنجيره اي مشتريان، محصولات رده بندي مي شوند تا توسط هر مشتري ارزيابي گرديده و با در نظر گرفتن قبول و يا رد کردن کالا توسط مشتري، اين روش جديد براي طراحي بيروني، انتخاب امکان رده بندي مشخصات
حسي کليدي موثر در افزايش رضايتمندي (۱- جالب ۲- ضروري ۳- کارا) را فراهم مي آورد. لذا نقش ها را رده بندي مي کنند تا براي رشد محصول، ايده آل به نظر برسد. APT و استاندارد PrefMap در يک مميزي براي يک نوع شيريني بيسکويت خشک يا مصرف کنندگان يکسان، مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج، ارتباط مدل کيفي Kano به کار برده شده در طرح انتخاب را آشکارتر ساخت. و در نتيجه ي اين انتخاب کالاي تعديل شده، نتيجه مي گيريم که در اين مثال، بهتر مي توانيم افزايش مصرف کنندگان را توجيه کنيم.
COQ هزینه يابي کيفيت
امروزه قيمت و کيفيت از مهمترين مزيتهاي رقابتي در صنايع به شمار مي آيد. از اين رو بررسي رابطه بين اين دو مزيت رقابتي در سالهاي اخير بسيار مورد بحث بوده است. اينکه بدي کيفيت چه تاثيري بر قيمت محصولات و متعاقبا درآمد شرکت خواهد داشت و نيز براي رسيدن به کيفيت مطلوب بايد چه قدر هزينه کنيم ، بحث هزينه يابي کيفيت را جايگاهي ويژه بخشيده است.
هزينه يابي کيفيت از مباحث جديد مديريتي است که مي تواند وضعيت و عملکرد شرکت را از ابعاد مختلف مانند حسابداري بهاي تمام شده، کنترل کيفيت، تعميرات و نگهداري، زنجيره تامين، مديريت توليد و … نشان دهد و با تهيه ترازنامه کيفيت در شرکت و مقايسه روند هزينه هاي کيفيت مي‌توان هزينه کيفيت در شرکت را کنترل و بهبود بخشيد.
مهندسی مجدد -مدیریت دگرگون سازی سازمانها
مهندسی مجدد رویکرد نوینی در مدیریت است که هنوزبیش از چند سال از عمر آن نمی گذرد.از اواخر دهه ۹۰ سازمانهای مختلفی در کشورهای پیشرفته صنعتی که درآستانه سقوط بودند با یاری جستن ازاین رویکردجدید موفق به دگرگونی بنیادی در سازمان خود شدند و هم اکنون نیز برای دستیابی به دگرگونی مداوم تلاش می کنند.
مهندسی مجدد ازدریچه کاملاً جدیدی به سازمانهای دولتی وخصوصی می نگرد. براساس این رویکرد جدید جامعه(مردم یا مشتریان)هستند که در نهایت،بهای خدمات و محصولات تولیدی سازمانها و نیز سود سرمایه صاحبان آنها را پرداخت می کند، پس به همین دلیل مردم یا مشتریان
اصلی ترین ذینفع سازمانها هستند .از این دیدگاه همه سازمانهای سنتی امروزی که ریشه درنگرش مکانیکی دارند باید ساختار و پردازشهای درونی خود رابه گونه ای دگرگون ونوسازی کنند که تمام توان و انرژی سازمانها صرف پاسخگویی به نیازها و انتظارات جامعه (مردم یا مشتریان) شود.
مهندسی مجدد یعنی دگرگون سازی و طرح نو در انداختن،دگرگونی در ذهن (طرز فکر و نگرش مدیران و کارکنان )در فرهنگ و نظام ارزشی،در فرایندها وپردازش ها،در ساختار و سازماندهی و در روش استفاده از منابع و امکانات و دگرگونی در روش استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در سازمانها.
در سازمانهای فعلی سلسله مراتب به جای مشتری حکومت می کند و یک نگاه کلی به کیفیت محصولات و خدمات سازمانها و نمونه توزیع آن توسط شبکه های سنتی و کاغذ بازیهای زاید،رفت و آمدهای مکرر و تلف شدن وقت برای درک ضرورت انجام مهندسی مجدد کافی است.
مدیریت فرایند انگیزش
اگر مسئولیت انجام کار سختی را به شما و گروهتان واگذار کرده باشند خوب می دانید که این وظیفه چقدر می تواند مشکل و سنگین باشد ولی باید به خاطر داشت که انگیختن دیگران برای ارائه بهترینهای خود در جهت اهداف سازمان عصاره مدیریت به حساب می آید.
بطور خلاصه می توان گفت محور اصلی انگیزش ارائه مواردی است که افراد از کار کردن انتظار دارند.به عبارتی دیگر شما هرچه بیشتر خواسته های افرادتان را برآورد کنید انتظار شما نیز از آنها بیشتر می شود و این انتظارات چیزی جز بهره وری کیفیت و خدمات نیست.
منابع و ماخذ
http://fa.wikipedia.org/wik 1 –
http://ghahremani.blogsky.com2 –
3 – www.qcmagazine.ir/
4 – کتاب مهندسی مجدد – مدیریت دگرگون سازی سازمانها
۵ – کتاب راهنمای استقرار و ممیزی مدیریت کیفیت جامع
۶ – کتاب مدیریت جامع کیفیت برای آموزش